Sanat Eserinin Temel Kavramları Nelerdir?

Kompozisyon

Sanat eserinin önemli unsurlarından olan kompozisyon, çeşitli elemanların homojen bir bütün (ünite) meydana getirecek şekilde birbirleriyle ilişkilendirilerek yan yana getirilmesi işlemi olarak tanımlanmaktadır. Böylece amaç olan ahenk sağlanmış olur. Sanat eserlerinde olduğu gibi doğada ve doğal eserlerde de parçaların merkezî bir ögeye eklenerek ahenkli bir birlik meydana getirdikleri görülmektedir. İnsan vücudu ahenkli doğal kompozisyonların en önemli ve anlamlı örneğidir. Birlik-Bütünlük ise bir görseli meydana getiren ögelerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan ögeler arasındaki ilişkidir.

Altın Oran

Bütünü oluşturan parçalar birbirlerine nispetle değişik ölçülerdedir. Parçaların birbirlerine nispetle gösterdikleri ölçü değişikliklerine oran (proportien) denir. Oran ahengin temelidir. Heykeltraşlıkta ve resimde oran, baş uzunluğuna nispetle saptanır. Başın vücuda nispeti 1/7, 1/8’dir. Bu ideal oran zamana ve sanat anlayışlarına göre değişmektedir. Klâsik Yunan heykeltıraşlığında ve resminde daha uzun, arkaik Mezopotamya sanat eserlerinde ise daha kısa oranlar kullanılmıştır. Yüzyıllar boyunca sanatta uyum ve oranlandırma (proporsiyon) açısından en yetkin boyutları verdiği varsayılan düzen bağıntısı altın orandır.

Form ve İçerik

Sanat eserini ya da doğal bir eseri, eşyayı o eser ve eşya yapan form (biçim) dur. Form varlığın; yaratığın, eşyanın kendisidir, özüdür. İşlenebilir ve biçimlendirilebilir özelliklere sahip olan madde ya da bir kütleyi, sanatsal formu oluşturmada kullanılan çeşitli yöntem ve tekniklerle şekillendirmedir. Form aynı zamanda bir nesnenin şekli, boyutu, hareketi dokusu, rengi ve tonudur. Özellikle sanat eserlerinde kullanılan üç boyutlu formlar mekânda derinlik, genişlik, yükseklik sağlamaktadır.

Teknik

Bir yapıt ortaya koyma, bir işi başarmada kullanılan yöntem, yol ve çalışma biçimlerine teknik denmektedir. Teknik, sanat eserlerinde kendini farklı biçimlerde fark ettirmektedir. Bunlardan bazıları mekân, kütle, hacim ve boya gibi tekniklerdir. Sanat eserlerinde kütle, eserin ağırlığı olarak bilinirken hacim ise nesnelerin uzayda yer kaplayan masif kitlesi anlamına gelmektedir. Başka bir anlatımla hacim, dördüncü boyuta, yani mekân boyutuna sahip olmayan üç boyutlu bir nesnenin niteliğidir. Heykel bir “hacim sanatı” sayılabilir; çünkü ancak dıştan üç boyutuyla algılanabilmektedir. Kütle ve hacmin bir arada kullanılmasıyla nesnelerde boyut oluşturulmaktadır.

Perspektif

Düz bir yüzeyde renk ve form değiştirmeleri yapmak suretiyle uzaklık yanılgısını vermek ve eşyayı olduğu gibi değil, göründüğü gibi tasvir etmektir.